TÜSTAV Başkanı Fahrettin Ozan ile söyleşi
Türkiye Sosyal Tarih Araştırma Vakfı (TÜSTAV) Vakıf Başkanı Fahrettin Ozan ile TÜSTAV, vakıf yayınları, arşivcilik üzerine yaptığımız söyleşimiz.
Bu yıl TKP 101 yaşında. Bir asırı aşan mücadele dolu bir tarih. Öncelikle buna dair duygu ve düşüncelerinizi öğrenmek isteriz.
Fahrettin Ozan: Bu röportajı TÜSTAV (Türkiye Sosyal Tarih Araştırma Vakfı) adına Vakıf Başkanı sıfatımla yanıtlamamı istemiştiniz. Bu nedenle kişisel duygularımı açıklamam doğru olmaz. Biliyorsunuz TÜSTAV güncel politikaya müdahil olmadan politik tarih üzerinde çalışan bir tarih ve arşiv kurumudur. Vakfımızın güvenirliliğini, bağımsızlığını ve tarafsızlığını korumak için bu ilkelere bağlı kalmaya özen gösteriyoruz. Ama şu kadarını söyleyebilirim; TÜSTAV 2020 ve 2021 yıllarında TKP’nin kuruluş sürecinin ve Mustafa Suphi ile 15’lerin öldürülmesinin 100. yılı nedeniyle yayınlarını bu konuya hasretti. Konuya ilişkin yayınlarımızın bilgisine https://www.tustav.org web sayfasından ulaşılabilir ve üyesi olduğumuz YAYKOOP/Yayıncılar Kooperatifi’nden (www.yaykoop.com) yayınlarımız temin edilebilmektedir.
TÜSTAV ne zaman ve nasıl kuruldu? Kuruluş amacı nedir? Kuruluşundan bugüne kadar geçen yılları, çalışmalarınızı kısaca değerlendirebilir misiniz?
F.O.: TÜSTAV, Türkiye Komünist Partisi ile Türkiye İşçi Partisi’nin birleşmesiyle kurulan ve 1991’de kapatılan Türkiye Birleşik Komünist Partisi/TBKP I. Olağan Büyük Kongresi kararı gereğince TBKP Genel Yönetim Kurulu’nun kararı ile Nisan-1992’de kuruldu. Vakıf kurucuları; Nabi Yağcı, Ahmet Kardam ve Abdurrahman Atalay oldu.
TÜSTAV kuruluş amacını; “öncelikli olarak TKP, TİP ve TBKP olmak üzere Türkiye işçi ve sol hareketine ilişkin bilgi ve belgeleri toparlamak, korumak, kullanıma açmak ve yayınlamak” olarak belirlemiştir.
Önümüzdeki yıl kuruluşunun 30. yılını kutlayacak olan TÜSTAV bu süre içinde kuruluş amacına önemli ölçüde ulaştı. TÜSTAV belki de başka türlü toparlanamayacak arşiv belgelerini gerek kurucu kaynakları ve gerekse çalışmayı yürütenlerin, Vakfımızı omuzlayıp bugüne taşıyan arkadaşlarımızın yukarıda açıkladığımız gibi üzerinde çalışılan tarihin özneleri olmaları nedeniyle sağlanan bilgi ve güven çerçevesinde toparlayabilmiştir. Rusya, Bulgaristan, Macaristan, Almanya, Fransa, Hollanda gibi değişik ülkelerde, ülkemizin değişik şehirlerinde yaşayan çok sayıda kişiden binlerce belgeden oluşan arşiv bağışları alınmıştır. Öte yandan Vakfımızın kurumsal kimliğine duyulan güven sayesinde birçok kurum gibi DİSK Arşivi de yapılan bir protokol kapsamında Vakfımız tarafından düzenlenip kullanıma açılmıştır.
Türkiye solunun oldukça önemli bir bölümüne ait yayınlara ve belgelere internet sitenizden ulaşabilmek mümkün. Arşivlerinizde bu alanda erişime açılacak başka yayın veya belge var mı? Bu soruyla da bağlantılı olarak yakın tarihe ve günümüze yönelik arşiv çalışmanız var mı ya da planlıyor musunuz?
F.O.: TÜSTAV ülkemiz komünist, işçi ve sol hareketinin geçtiğimiz yüzyıllık dönemine, Türkiye işçi sınıfının ve emekçi halkın sendikal ve siyasal eylemine ilişkin bilgi ve belgeleri toparlayıp, arşiv düzeninde korumayı ve araştırmacıların kullanımına sunmayı ve giderek bir emek tarihi araştırmaları enstitüsü yaratmayı amaçlayan bir tarih ve arşiv kurumudur.
Vakıf Mütevelli Heyetinin Yönetim Kurulumuzun önerisi ile aldığı karar çerçevesinde “TÜSTAV arşiv belgelerinin internet üzerinden kullanıma açılması” on beşlerin öldürülmesinin 100. yılında “TÜSTAV/Komintern Arşiv Fonu” ile hayata geçirildi. Daha sonra dijital ortama aktarılmış arşiv fonlarımızı internet üzerinden kullanıma açmaya devam ettik. Hazır oldukça yeni arşiv fonlarını da internet üzerinden kullanıma açmaya devam edeceğiz.
Bu anlamda yakın tarihe ilişkin de arşiv belgeleri toplanıyor ve kullanıma açılıyor. Ancak güncel arşivciliğin gerektirdiği fiziki ve maddi kaynaklara sahip değiliz ne yazık ki.
TÜSTAV yayınlarından bahsetmeniz mümkün mü? Hangi doğrultuda, ne tür bir yayıncılık yapıyorsunuz?
F.O.: Vakfımızın ve emek veren arkadaşlarımızın en önemli amaçlarından biri tarihin nasılsa öyle yeni kuşaklara aktarılmasıdır. Efsaneden, mitolojiden ve hamasetten arınmış objektif olarak tarihsel gerçekliğe ulaşılmasına katkıda bulunmaktır. Bu kapsamda TÜSTAV Yayınları esasen belge dosyaları, araştırma ve tez çalışmalarından oluştu. Sarı Defterler ve Sosyal Tarih Yayınları adıyla anı, inceleme ve derlemeler de yayınlandı, yayınlanıyor. İlk sorunuzun cevabında belirttiğim gibi konuya ilişkin yayınlarımızın bilgisine https://www.tustav.org web sayfasından ulaşılabilir, Vakıf Merkezinden ve üyesi olduğumuz YAYKOOP/Yayıncılar Kooperatifi’nden (www.yaykoop.com) temin edilebilmektedir
TÜSTAV arşivini oluştururken zorluklarla karşılaşıyor musunuz? Karşılaşıyorsanız, ne gibi zorluklar bunlar?
F.O.: TÜSTAV, aynı zamanda üzerinde çalışmayı amaçladığı tarihsel dönem ve kurumların özneleri de olan ve ne tarihçi ne de arşivci olan üyeleri tarafından var edildi, bu güne taşındı. Tüm faaliyetini de üye, bağışçı ve destekçilerinin maddi katkıları, gönüllü emekleri ile yürüttü, yürütüyor. Ayrıca Vakfımız sadece ülkemizde değil bölgesinde de alanında örneği olmayan bir tarih ve arşiv kurumudur. Milyonlarca sayfadan oluşan arşiv fonlarını toparlamış, tasnif etmiş ve önemli bir kısmını da dijital ortama aktarmıştır. Bu uğraşı kolay olamazdı. Maddi, fiziki koşullarla ilgili zorluklar hep yaşandı ve yaşanıyor.
Araştırmacıların arşivinize ilgisini nasıl değerlendiriyorsunuz? TÜSTAV arşivinden nasıl yararlanılabiliyor?
F. O.: Türkiye işçi ve sol hareketi tarihi üzerinde çalışan araştırmacılar TÜSTAV arşivlerinden yararlanmamışsa mutlaka çalışmaları eksikli kalmış demektir. Bu alanda çalışan çok sayıda araştırmacı Vakıf Arşivlerine ilgi gösteriyor. Leiden Enstitüsü Ortadoğu Araştırmaları bölümünde 2020 yılında master tezini ağırlıklı olarak TÜSTAV arşivlerini esas alarak tamamlayan Andrea Cortellari Türkiye solunun Filistin tecrübesi üzerine “Bringing Palestine Home: A Transnational History of Turkey’s Radical Left and Palestine (1967-1972)” başlıklı tezi ile Türkoloji, Osmanlı ve Türkiye Araştırmaları Cemiyeti’nin en iyi master tezi ödülünü kazandı.
TÜSTAV Arşivlerinden yararlanmak için şahsen Vakıf Merkezine başvurulabileceği gibi web sayfasından ulaşılacak “Arşivlerden Yararlanma Formu” doldurulup Vakıf e-posta adresine iletilerek de talepte bulunulabilir.
TÜSTAV tüm bu çalışmalarını kolektif emek ve özveri ile yürütmekte. Bu doğrultuda TÜSTAV dostlarına yönelik bir çağrınız olur ise, dergimiz sayfalarında yer vermek isteriz.
F.O.: İçinde yaşamakta olduğumuz pandemi koşulları nedeniyle acil olmayan çalışmalarımızı ve etkinliklerimizi ertelemek durumunda kaldık. Ancak bu koşullarda da Vakfımız faaliyetini sınırlı da olsa sürdürüyor. Katkıda bulunmak ve yararlanmak isteyenlere kapısını açık tutuyor. Vakfımızın www.tustav.org web sayfasında iletişim bilgileri ve banka hesapları yer alıyor. Katkıda bulunmak isteyenler bağış yapabilir, vakıf yayınlarımızı satın alabilir veya ihtiyaç olan konularda gönüllü emek katkısında bulunabilirler.
İlginize teşekkür ederim.
Biz de teşekkür eder, çalışmalarınızda başarılar dileriz.
